Przełom ustrojowy dokonujący się w 1989 roku w Polsce i w całej Europie Środkowo-Wschodniej – jego geneza, przebieg i następstwa – budzi do dzisiaj zainteresowanie nauk społecznych i historiografii poszczególnych krajów regionu. Podstawowymi problemami badawczymi są charakter dokonanej zmiany ustrojowej, znaczenie roku 1989 dla dalszego rozwoju tożsamości i świadomości społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej oraz miejsce Polski w przemianach ustrojowych lat 1988–1991. Pytania te zakreślają konceptualno-problemowy horyzont rekomendowanej książki.

Praca została podzielona na trzy części. W części Upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej zostały przedstawione rozmaite aspekty upadku komunizmu w wybranych krajach regionu. W artykułach zgromadzonych w części pt. Wybrane aspekty przełomu 1989 roku w Polsce: interpretacje i przebieg analizowany jest przebieg zmiany ustrojowej w świetle różnych koncepcji teoretycznych oraz przedstawione zostały szczegółowe aspekty przemiany ustrojowej w Polsce. W części Przełom 1989 roku w świadomości społecznej przedstawiony został przełom roku 1989 w różnych formach świadomości społecznej: historiograficznej, artystycznej, potocznej i historycznej.

Spis treści:

Przedmowa / s. 7

I. Upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej

Dragoş Petrescu, Rok 1989 jako powrót do Europy. O rewolucji, reformie i pojednaniu z traumatyczną przeszłością / s. 15 Konrad Białecki, Dlaczego zgasło Słońce Karpat? Geopolityczne i wewnętrzne uwarunkowania upadku dyktatury Nicolae Ceauşescu / s. 37

Magdalena Latkowska, Intelektualiści niemieccy wobec przełomu w 1989 roku / s. 49

Janusz Okrzesik, Jesień Ludów w perspektywie lokalnej: współpraca polskiej i czeskiej opozycji demokratycznej w latach 1988–1990 na Podbeskidziu i Północnych Morawach /s. 61

II. Wybrane aspekty przełomu 1989 roku w Polsce. Interpretacje i przebieg

Janusz Goćkowski, Inżynieria społeczna przywracająca normalność ustroju życia zbiorowego / s. 77

Krzysztof Brzechczyn Kompromis przy Okrągłym Stole. Próba modelu / s. 87

Dariusz Dobrzański, Porozumienie przy Okrągłym Stole w kontekście koncepcji racjonalności komunikacyjnej Jürgena Habermasa / s. 109

Rafał Reczek, Społeczeństwo i władze Wielkopolski i Lubuskiego wobec obrad Okrągłego Stołu i wyborów z czerwca 1989 roku / s. 119

Marcin Kluzik, Stosunek Liberalno-Demokratycznej Partii „Niepodległość" do koncepcji dialogu i porozumienia z komunistami/ s. 155

Paweł Antkowiak, Restytucja samorządu jako efekt przemian politycznych 1989 roku / s. 169

III. Przełom 1989 roku w świadomości społecznej

Przemysław Janiszewski, Historiograficzne interpretacje przemian ustrojowych w Polsce / s. 187

Dobrochna Dabert, Doświadczenie przełomu 1989 roku w polskim kinie / s. 209

Monika Grzelka, W poszukiwaniu definicji – na marginesie prasowych dyskusji wokół inteligencji i jej roli po komunizmie / s. 221

Agnieszka Kula, Okrągły Stół w społecznej świadomości ostatnich dwudziestu lat. Perspektywa językoznawcza / s. 229

Małgorzata Lisiewicz Dylematy Narodowej Galerii Sztuki pod koniec XX wieku, czyli wpływ przełomu społeczno-politycznego lat 1989–1991 na kształtowanie się polskiej tożsamości narodowej / s. 239

Adam Mielczarek, Przemiany roku 1989 w oczach szeregowych działaczy podziemia / s. 251

Marta Maciszewska, Po co nam wasza Solidarność? O Solidarności z perspektywy współczesnego pokolenia młodych ludzi / s. 263

Indeks osobowy / s. 272